Türkiye’nin etraf denizlerindeki hak ve menfaatlerini korumak ve gelecekte denizlerdeki faaliyetlerinin çevresel tesirlerini daha güzel pahalandırmak ve denizsel alanlardan azami istikamette yararlanabilmek için yıllar evvel başladığı DMP çalışmaları, ilgili kurumların katkılarıyla son evreye geliyor.
DEHUKAM bu maksatla, “www.dmpturkiye.dehukam.org” internet sitesinde bir harita paylaştı. Haritada, Türkiye’nin DMP’si kapsamında etraf denizlerinde karasularının da ötesine geçerek ekonomik, bilimsel ve askeri faaliyetler için planlamalar yapıldığı ve bu faaliyetler için muhakkak alanlar tespit ettiği görülüyor.
Çalışmaların, Türkiye’nin denizlerindeki hak ve menfaatleri korurken tıpkı vakitte Avrupa Birliği’nin (AB) mevzuya ait müktesebatıyla ahenk kapsamında yürütüldüğü öğrenildi.
MAVİ VATAN DERİNLİK KAZANIYOR
Yetkililerden alınan bilgiye nazaran, denizler için bir “master plan” teşkil eden ve denizlerin hangi gayeyle ne formda kullanılacağını belirleyen DMP’ye dair hususların devlet kurumları nezdinde daha güzel yönetilmesi hedefiyle, Cumhurbaşkanlığı himayesinde ve Dışişleri Bakanlığı eşgüdümünde “Kurumlararası Koordinasyon Kurulu” ihdas edilecek.
Diğer taraftan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) de DMP ilanına yönelik Türkiye ile misal çalışmalar yürüttüğü öğrenildi.
DMP çalışmasının, “Mavi Vatan”ın toplum ve ilgili dallarda daha uygun anlaşılmasına, birebir vakitte Türkiye’nin etraf denizlerindeki faaliyetlerini çevresel etkenleri de dikkate alarak daha organize formda düzenlemesine hizmet etmesi bekleniyor.
DMP, DENİZ ALANLARININ EN VERİMLİ BİÇİMDE KULLANIMINI HEDEFLİYOR
DEHUKAM’ın yayımladığı yazılı açıklamaya nazaran, yalnızca doğal zenginlik değil birebir vakitte ekonomik kalkınma, besin güvenliği ve ekosistem sıhhati için de vazgeçilmez kaynak olan denizlerin faal, sürdürülebilir ve çok paydaşlı bir yaklaşımla yönetilmesi büyük bir değer taşıyor ve DMP devreye giriyor.
Deniz ve kıyı alanlarındaki faaliyetlerin ahenk içinde yürütülmesini sağlamak hedefiyle geliştirilen bilim temelli, iştirakçi ve entegre bir planlama süreci olan DMP, balıkçılık, güç üretimi, ulaşım, turizm, doğal müdafaa ve bilimsel araştırma üzere farklı kullanım alanlarının bir ortada kıymetlendirilerek deniz alanlarının en verimli ve sürdürülebilir formda kullanımını hedefliyor.
DMP, deniz alanlarının hem korunmasını hem de ekonomik potansiyelinin değerlendirilmesini mümkün kılan bir araç olmanın yanı sıra, mavi iktisadın güçlendirilmesine, deniz muhafaza alanlarının aktif idaresine, iklim değişikliğiyle gayrete katkı sağlayarak denizlerin geleceğini garanti altına alıyor.
Türkiye, şimdi resmi olarak DMP’sini kabul etmese de, son yıllarda bu alanda kıymetli ilerlemeler kaydedildi. Çeşitli kamu kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve özel bölüm temsilcilerinin katkılarıyla Türkiye’de DMP’ye ait çok sayıda çalışma, araştırma ve proje yürütülüyor.
Aynı vakitte, akademik etraflarda DMP konusu giderek artan bir ilgiyle ele alınırken, ulusal ve memleketler arası birçok konferans, sempozyum ve çalıştayda kapsamlı biçimde tartışılıyor.
Bu çalışmaların devamı olarak, DEHUKAM öncülüğünde Türkiye DMP Platformu kuruldu. Kelam konusu Platform, Türkiye’nin bu alanında gerçekleştirdiği faaliyetleri sistematik bir çerçevede sunmayı hedefliyor.
Platformda, Türkiye’de DMP’ye ait yürütülen projeler, yetkili otoriteler, mevcut mevzuat altyapısı ve DMP’nin temel ögelerine dair aktüel bilgiler yer alıyor.
DEHUKAM’DAN TÜRKİYE’NİN DMP HARİTASI
Kamu kurumları ile özel dal tarafından çevrim içi olarak paylaşılan açık bilgi kaynaklarına dayalı biçimde hazırlanan harita çalışması Türkiye DMP Platformu’nun en dikkat cazip bileşenlerinden biri.
Türkiye’nin DMP haritası, deniz alanlarında yürütülen faaliyetleri, potansiyel kullanım alanlarını ve planlama muhtaçlıklarını görsel bir biçimde sunarken, karar alıcılar, araştırmacılar ve yatırımcılar için kritik bir müracaat kaynağı niteliği taşıyor. Bu türlü bir harita çalışmasının hazırlanmış olması, Türkiye açısından deniz mekansal planlamasında somut ve stratejik bir adım manasına geliyor.
DMP haritası akademik bir çalışma çerçevesinde hazırlanmış olup, Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi görüşünü yansıtmıyor. Ayrıyeten DEHUKAM tarafından hazırlanan DMP haritasındaki alanlar proje uygulama bölgelerini gösterirken, devletin yargı yetkisi manasına gelmiyor.
Bununla birlikte, Türkiye DMP Platformu, bu süreçte yalnızca bir bilgi paylaşım aracı değil, birebir vakitte çok paydaşlı işbirliğini güçlendiren, akademi ile uygulama ortasında köprü kuran ve siyaset imal süreçlerini destekleyen stratejik bir platform olarak konumlanıyor.
Tüm bu çalışmalar, Türkiye’nin üç tarafını çevreleyen denizlerin ekonomik potansiyelinin, çevresel kıymetlerinin ve jeopolitik ehemmiyetinin farkında olarak, “Mavi Vatan” vizyonunu bilimsel bir yerde inşa etme gayretinin somut bir göstergesi olarak yer alıyor.
Türkiye, deniz alanlarında bütüncül ve sürdürülebilir bir idare modeli geliştirerek, “Mavi Vatan”ın hem bugünkü hem de gelecekteki jenerasyonlar için korunmasını ve kalkınmasını hedefliyor.
“TÜRKİYE, KENDİ EGEMENLİĞİ ÇERÇEVESİNDE BİR İRADEYLE DMP ÇALIŞMALARINI YÜRÜTÜYOR”
DEHUKAM Müdürü Dr. Mustafa Başkara, Türkiye’nin DMP’sine ait birinci çalışmayı, AA muhabirine kıymetlendirdi.
Başkara, dünyada deniz kaynaklarına olan muhtaçlığın her geçen gün arttığına dikkati çekerek, “Artan dünya nüfusu ve tüketimdeki artışlar, yeniden karadaki kaynakların sonlu olması ve bunların artık tükenmeye hakikat gitmesi, tekrar deniz alanlarının çok önemli ve kıymetli bir alternatif kaynak olması, gelişen teknolojilerle bir arada deniz alanlarındaki kaynaklardan istifade edebilme imkanının artması bunun altındaki temel sebepler.” dedi.
Deniz alanlarının kullanımının artmasıyla birlikte denizlerin sürdürülebilirliği konusu, deniz ekosisteminin korunması ve denizdeki biyoçeşitliliğin sürdürülmesi sorunlarının aşikâr oranda tehdit edildiğini belirten Başkara, “Bu sebeplerle UNESCO tarafından Hükümetler Ortası Oşinografi Komitesi’nin teşebbüsleriyle deniz mekansal planlaması çalışmaları başlatıldı 2000’li yıllarla birlikte.” diye konuştu.
Başkara, Avrupa Birliği’nin (AB) 2014’te yayınladığı bir direktifle üye ülkelere DMP’lerini ilan etmelerini koşul koştuğunu söz ederek, Türkiye’nin AB üyesi ülke olmadığından bu türlü bir direktifin gereği olarak değil, büsbütün kendi egemenliği çerçevesinde bir iradeyle deniz yer saha planlama çalışmalarını yürüttüğünü vurguladı.
Yürütülen çalışmalar ve DEHUKAM’ın faaliyetlerinin, ekosistem temelli bir yaklaşımla oluşturulduğunu söyleyen Başkara, Türkiye DMP Platformu’nun deniz mekansal planlamalarıyla ilgili yapılan araştırmaları, projeleri, ilgili kurum ve kuruluşlarının tespitlerini kapsadığına dikkati çekti.
TÜRKİYE’NİN DMP HARİTASI “YAŞAYAN” BİR HARİTA OLACAK
Başkara, Türkiye’nin DMP haritasının sadece bir sefere mahsus ve tamamlanmış olarak değil, ilgili yetki alanlarının ve muhtaçlıklarının belirlenmesiyle paralel olarak değişebilir, gelişebilir, daha kullanıma uygun hale getirilebilir “yaşayan” bir harita olduğuna vurgu yaptı.
Türkiye’nin deniz alanlarında duyduğu güç, balıkçılık ve nakliyecilik üzere gereksinimlerin, DMP haritasının kullanımı ve mavi iktisada entegre edilmesiyle daha farklı boyutlara ulaşacağını söyleyen Başkara, “Bizim bu mevzudaki yaptığımız çalışmalar akademik bilimsel bilgilere dayanan ve bunların kamuya açık kaynaklarla, kamunun da uyumuyla üretilen çalışmalardır.” dedi.
Başkara, DEHUKAM’ın bu mevzuları uzun yıllardır çalıştığına işaret ederek, “İlgili bakanlıklarla yaptığımız projeler hali hazırda bulunmakta ve bu çalışmaların, deneyimlerin bir çıktısı olarak da bu haritayı ortaya koymuş durumdayız.” diye konuştu.
Yapılan çalışmaların sonları aşacağına vurgu yapan Başkara, “Merkezimiz KKTC ile onların DMP’sinde çalışma noktasında olumlu bir mutabakatta ve ikinci kademede artık hudutlarımızın ötesinde de bu çalışmaları yürütmeye devam edeceğiz.” dedi.
Başkara, harita kapsamında DMP dış sonlarının ehemmiyet arz ettiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Akdeniz’de Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’e (BM) deklare ettiği Doğu’da KKTC ile 2011’de yapılan kıta sahanlığı mutabakatı, Batı’da ise Libya ile yapılan mutabakatın koordinatlarını içeren ve Türkiye’nin resmi olarak BM’ye sunmuş olduğu koordinatları kapsayan bir dış hudut kelam konusu. Ege Denizi’nde ise ana karalar ortası ortay sınırı temel alan bir haritadan bahsediyoruz. Bu haritanın temel maksadı deniz alanlarının sürdürülebilir kullanımı ve korunması temelinde farklı dalların denizlerden azamî yarar elde edebilmesine hizmet etmektir.”
