Servet Yıldırım – Meğer bu atılım Trump’ın kendi yazdığı kitapla da çelişiyor. Yaklaşık 90 ülkeye uyguladığı gümrük vergilerinden vazgeçmeyeceğine yemin ettikten yalnızca iki gün sonra Trump, Çin dışındakileri erteledi. Bu atağın çabucak akabinde cnbce.com’da yer alan bir makalede Ece Yıldırım, Trump’ın yıllar önce yazdığı bir kitabı The Arka of the Deal’i yani “İş Bitirme Sanatı”nı hatırlattı. Diyordu ki;
“Trump’ın daha iş dünyasında yükselen bir yıldız olduğu devirde yayınladığı ‘İş Bitirme Sanatı’ isimli kitabında sıkça bahsettiği bir tekniğin ismi ‘anchoring,’ yani çapa atma. Trump, karşı tarafı ikna etmenin en uygun yollarından birinin, başta uçuk bir konum belirtip, istenilen sonuca varıncaya kadar o durumdan caymamak olduğunu kitapta anlatıyor.”
Yani bugün gelinen noktada, Trump bir vakitler önerdiği stratejinin tam aksini uygulamış görünüyor.
Trump’ın kurmayları, bu ertelemenin kelamda baştan belirlenen planlı stratejinin bir kesimi olduğunu öne sürüyorlar lakin bu açıklamaları kimse inandırıcı bulmuyor. Herkes Trump’ın bu geri adımının Amerikan borsalarının düşüşü ve bilhassa de tahvil piyasalarında yaşanan dalgalanmalardan kaynaklandığını biliyor.
Geçen hafta New York Times müellifi ve Nobel ödüllğü ekonomist Paul Krugman’ın Trump’ın tarife atağına ait dikkat alımlı bir değerlendirmesi vardı. Çarpıcı ve yerinde bir değerlendirmeydi.
Krugman dört noktayı öne çıkarıyordu:
■ Tarifeler ertelenmiş olsa bile global ölçekte önemli bir muhafazacı şok yaşanıyor.
■ Gelecekteki siyasete dair yıkıcı bir belirsizlik oluştu.
■ Hala önemli bir finansal kriz riski ile karşı karşıyayız.
■ Dünya kamuoyu artık Trump’ın kararsız olduğu kadar zayıf da olduğunu biliyor.
Yani bir manada o artık bir topal ördek. Şayet bir hasar tespit çalışması yapılacaksa, Krugman’ın bu dört noktasına eklenebilecek birkaç nokta daha olabilir.
Mesela;
■ Piyasalar artık ABD tahvillerinin inançlı liman özelliğine kuşkuyla bakıyorlar. Yani ABD hazine kâğıtları artık global krizde sığınılacak bir liman değil.
■ Doların global rezerv para olma özelliği bundan sonra daha fazla tartışılacaktır.
■ Nisan ayının birinci günlerinde yaşanan gelişmeler, global iktisadın kırılganlıklarını göler önüne serdi. Ülkeler birbirlerinin ne yapabileceklerini az çok gördüler. Herkes müdafaacı kalkanlarını hazırlamaya, B ve C planlarını yapmaya başladı.
■ Ticaret hacimlerinin daralması ve global büyümenin yavaşlaması bu sürecin kaçınılmaz sonuçları ortasında yer alabilir.
■ Bu süreçte yalnızca ekonomik istikrarlar değil, liderlik algıları da yine şekillenecektir.
