ABD dolarının avro, İsviçre frangı, Japon yeni, Kanada doları, İngiliz sterlini ve İsveç kronu karşısındaki pahasını ölçmek için kullanılan dolar endeksinde ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergisi adımları ve Çin ile tırmanan tansiyonun ekonomik belirsizlikleri artırmasıyla sert düşüşler yaşandı.
Dolardaki bedel kaybı, yatırımcıların Trump’ın muhafazacı siyasetlerine dolar varlıklarını satarak karşılık verdiğini ve bu durumun dolar endeksinde aşağı taraflı bir baskıya sebep olduğuna işaret ediyor.
Ekonomik sakinliğe ait artan tasalar de doların öteki para üniteleri karşısında kıymet kaybetmesine neden oluyor.
Analistler, Trump’ın, Çin hariç öteki ticaret ortakları için ek tarifeleri 90 gün müddetle durdurduğunu duyurmasına rağmen öbür büyük ithalat vergilerinin kıymetli hasara yol açtığını ve ABD iktisadının bu sonuçlardan kolay kolay kurtulmasının mümkün olmayabileceğini kaydetti.
ABD iktisadına inancın azalması dolardaki satış baskısını tetikledi. Bu gelişmelerle, Temmuz 2023’ten bu yana birinci kere 100 düzeyinin altını test eden dolar endeksi, 99,014’e kadar gerileyerek Nisan 2022’den bu yana en düşük seviyeyi gördü.
Endeks, yıl başından bu yana yüzde 8’in üzerinde geriledi. Bununla birlikte avro/dolar paritesi 1,1474’le Şubat 2022’den bu yana en yüksek seviyeyi görürken, dolar/İsviçre frangı paritesi 0,811’le Eylül 2011’den bu yana, dolar/yen paritesi 142,064’le Eylül 2024’ten bu yana en düşük seviyeyi test etti.
Altının ons fiyatı da dolara olan talebin azalmasıyla 3 bin 237,7 dolarla rekor düzey kaydetti.
“Tarifeler açıklanmadan evvel ABD’de büyümenin Trump siyasetleri nedeniyle yavaşlayacağı datalarda hissedilmeye başlanmıştı”
Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, Trump’ın ABD Lideri olmasıyla birlikte ABD iktisadının resesyona gireceği kaygıları ve Trump sebebiyle Fed’in güçlü faiz indirimine gideceğinin fiyatlamasıyla dolar endeksinde sert düşüşler görüldüğünü belirtti.
“Tarifeler açıklanmadan evvel ABD’de büyümenin Trump siyasetleri nedeniyle yavaşlayacağı datalarda hissedilmeye başlanmıştı.” sözlerini kullanan Eryılmaz, bunun bilhassa tüketici itimadı üzere ankete dayalı bilgilerde görüldüğüne işaret etti.
Eryılmaz, şu değerlendirmede bulundu: “O anketlerin ayrıntılarında, Trump’ın siyasetlerinin iktisada ziyan vereceği, ekonomik büyümeyi yavaşlatacağı beklentisinin hakim olduğunu görüyoruz. İktisatta doğal bir yavaşlamadan çok Trump siyasetleri kaynaklı tüketiciler, şirketler tarafında telaşlar vardı. Esasen orada bir kaygı başlamıştı. Atlanta Fed GDPNow datalarına nazaran Trump siyasetleri tesirleri kaynaklı olarak yüzde 3,8’lere kadar varan birinci çeyreklik düşüşler görüldü. Bilgiler karışık geliyor olmasına karşın eskisine nazaran daha fazla yavaşlama tesiri olduğu için, bir de Trump bu türlü çok güçlü tarifeler açıklayınca, büsbütün dolar zayıfladı.”
ABD’de büyüme yavaşladığında bunun doların paha kaybetmesine sebep olabileceğini aktaran Eryılmaz, “Ülkenin büyümesiyle para ünitesi ortasında yanlışsız orantı vardır. Büyüme aşağı geldikçe parası da kıymet kaybeder.” dedi.
Eryılmaz öteki taraftan Trump’ın güçlü tarifelerinin doları aşağı çektiğini söyledi. Trump’ın, 90 gün tarifelere orta vermesine rağmen Çin’le ortasındaki tarifenin çok büyük olduğunu vurgulayan Eryılmaz, “Yani o denli piyasada rahatlayacak bir durum yok. Dünyanın en büyük iki iktisadından bahsediyoruz. Çin’e verilen tarife yüzde 145’e kadar çıktı. Münasebetiyle bu iki iktisat ortasındaki problem çok rahatlayacak üzere görünmüyor.” diye konuştu
ABD iktisadının çok yavaşlayabileceği öngörüsünde bulunan Eryılmaz, tarifelerle birlikte Fed’in enflasyonu değil, büyümeyi, resesyonu önceleyip güçlü faiz indireceğini belirtti.
Eryılmaz, “Şu tarifelere kadar, dolara bir inançlı liman talebi vardı. Piyasa dolara güveniyordu. Zira Amerikan iktisadı güçlü gidiyordu. Trump sonrası, dolar inançlı liman özelliğini kaybetti. İnançlı liman gömleğini de kaybedince, riskli durumlarda artık dolar inançlı liman gömleğini giymiyor, bu gömleği büsbütün altın giyiyor.” yorumunu yaptı.
“Doların rezerv para ünitesi olarak uzun vadeli rolü hakkında sorular gündeme geliyor”
Rabobank Kıdemli FX Stratejisti Jane Foley de “Şimdilik hakim olan kıssa, gümrük vergileri haberlerinin yükü altında ABD’deki şirketlerin olumlu büyüme görünümünün apansız durması korkusu.” diye konuştu.
Bu endişelere Trump’ın saldırgan izolasyonist siyasetlerinin ülkenin prestijine ziyan verdiği istikametindeki tasaların de eşlik ettiğini söyleyen Foley, “Doların rezerv para ünitesi olarak uzun vadeli rolü hakkında sorular gündeme geliyor.” sözlerini kullandı.
