TCMB’de Kıdemli Ekonomist Aslıhan Atabek Demirhan, uzman yardımcısı Muhammed Bahça, Yardımcı Ekonomist Simin Bayraktar tarafından hazırlanan “Ramazan Ayı ve Besin Enflasyonu” başlıklı tahlil, Bankanın blog sayfası Merkez’in Güncesi’nde yayımlandı.
Analizde, 2025 yılında ramazanın şubat ve mart aylarında işlenmemiş besin enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan besin ve alkolsüz içecekler enflasyonunda ise 0,75 ve 1,09 puan üst istikametli tesir oluşturduğuna işaret ettiğine dikkat çekildi.
2003-2024 yıllarına ilişkin aylık enflasyon datalarını kullanarak besin ve alkolsüz içecekler ile işlenmiş ve işlenmemiş besin için yapılan tahlilde, ramazan ayının besin enflasyonu kalemleri üzerinde farklı tesirleri olduğu ortaya konuldu.
Analizde, besin ve alkolsüz içecekler geneli ile işlenmemiş besin aylık enflasyonu özelinde ramazanın eş vakitli tesirine ek olarak öncü ve gecikmeli tesirlerinin olduğu, işlenmiş besin aylık enflasyonu üzerinde ise manalı bir tesirinin olmadığı kaydedildi.
Bulguların gerek evvelki çalışmalar gerekse saha gözlemleriyle uyumlu olarak ramazan ayının besin ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki üst taraflı baskının temel olarak işlenmemiş besin eserleri kaynaklı olduğu ima edilen tahlilde, şunlar kaydedildi:
“Ramazanın işlenmemiş besin fiyatları üzerindeki tesirini daha ayrıntılı incelemek maksadıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) bilgilerini kullanıyoruz. Besin perakende bölümünde değerli hisseye sahip zincir marketler ile lokal marketlere ilişkin günlük fiyat bilgilerini içeren TÜFİS, her eser için türetilmiş özel kimlik kodları ile fiyatların eser ve market düzeyinde takibine imkan sağlıyor.”
Öte yandan, tahlil kelam konusu mikro seviye fiyat dataları, seçilmiş işlenmemiş besin eserleri fiyat dinamiklerinde ramazan ayına mahsus farklılaşmalara da işaret etti.
Kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında ramazan öncesi başlayan artış eğiliminin ramazan boyunca ivmelendiği, sonrasında ise görece ölçülü seyrettiği belirtilen tahlilde, bakliyat fiyatları üzerinde tesiriyle bakıldığında fiyatların ay içerisinde yükseldiğini, öncesi ve sonrası periyotlarda ise görece yatay seyrettiği söz edildi.
Analizde, yumurta fiyatlarında kelam konusu ay prestijiyle artış, sonrası devirde ise düşüş izlendiği, incelenen tüm eserlerde bu aya bağlı fiyat artışlarının kalıcı hale gelme eğiliminde olduğuna dikkat çekilerek, şu sözlere yer verildi:
“Gerek model gerekse yüksek frekanslı bilgi tahlili, besin ve alkolsüz içecekler ve işlenmemiş besin fiyatlarında ramazan ayının tesirli olduğunu ortaya koyuyor. Verilen katsayıları kullanarak yaptığımız hesaplamalar, 2025 yılında ramazan ayının şubat ve mart aylarında işlenmemiş besin enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan besin ve alkolsüz içecekler enflasyonunda 0,75 ve 1,09 puan üst istikametli tesir oluşturduğuna işaret ediyor. Bu doğrultuda, 2025 yılında ramazan ayının manşet enflasyona besin kaynaklı direkt tesirini yaklaşık 0,5 puan olarak hesaplıyoruz.”
Güncel ve ayrıntılı tahlil bulgularının ramazanda besin fiyatları üzerinde, bilhassa işlenmemiş besin kaynaklı, üst istikametli bir baskı olduğuna işaret edilen tahlilde, bu bağlamda 2025 yılı mart ayında besin fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışlarda ramazan ayının tesirinin de olduğuna vurgu yapıldı.
