“Asrın felaketi” olarak isimlendirilen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler, konutların gereç yetersizliğini bir sefer daha ortaya koyarken, kalitesiz beton ve demirle yanlış mühendislik uygulamalarının büyük facialara yol açtığı görülmüştü.
Bu sarsıntılarda hiçbir çelik yapının çökmemiş olması çelik yapılara ilgiyi artırırken, son olarak geçen hafta İstanbul’da meydana gelen zelzelelerin akabinde riskli betonarme binaların yol açabileceği tehlike tekrar gündem oldu.
Uzmanlar, kısa ömürlü olması, karbon salımına yol açması, geri dönüştürülememesi ve sarsıntı sırasında büyük kayıplara yol açması üzere sebeplerle betonun önemli ziyanlarının bulunduğunu vurgulayarak, sarsıntıları daha az hasarla atlatmak için çelik ve ahşap üzere alternatif eserlere yönelmek gerektiğini bildirdi.
“Çelik yapılarda personellik yanlışları yok denecek kadar az”
Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Melih Şimşek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünya yapı bölümünün süratle endüstrileştiğini belirterek, alanda yapılan işlerin artık azamî düzeyde fabrika ortamında gerçekleştirildiğini söyledi.
Çelik, hafif çelik ve modüler yapıların, klasik yapılara nazaran avantajlarından bahseden Şimşek, çelik yapıların iklim kaidelerinden bağımsız ve endüstriyel ortamda makine modülü üzere hassas üretildiğini, personellik yanılgılarının yok denecek kadar az olduğunu anlattı.
Şimşek, klasik yapılarda saha ve iklim kurallarının seçilen usta ve personelin kabiliyetleriyle sonlu olduğunu kaydederek, alanda tekrarlı düzeltmeler yapılarak vakit ve para kaybına sebep olunabildiğini bildirdi.
“Depreme karşı 7-10 kat daha dayanıklı”
Melih Şimşek, çelik yapıların betonarmelere nazaran çok daha emniyetli olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Çelik yapılar, klâsik binalara nazaran 7-10 kat daha hafiftir ve zelzeleye karşı birebir oranda daha sağlamdır. Klasik konutlara nazaran en az iki kat daha süratli inşa edilirler. Çelik yapılarda klasik sistemlerde tercih edilen tüm mimari ayrıntılar uygulanabilir. Daha çok güç tasarruf eder ve daha sürdürülebilirdir. Geri dönüştürülebildiği için tabiat dostudur. Gelecek jenerasyonların kaynaklarını bugünden tüketmezler. Maliyetleri göz önüne alınınca kazanılan alanlardan ötürü çelik yapılar her vakit daha ekonomiktirler. Bilhassa tekrarlı projelerde bu ekonomiklik çok daha artar.”
Şimşek, binaların ve inşaat sanayisinin toplam karbon emisyonlarının yüzde 38’ine neden olacak kadar büyük bir hisseye sahip olduğunu kaydederek, modüler yapıların üretiminin karbon salımını en aza indirdiğini söyledi.
Çelik yapıların klasikler üzere yüksek su tüketimi gerektirmediğini lisana getiren Şimşek, gereçlerin yüzde 90’ının geri dönüştürülebildiğini vurguladı.
“Çelik yapılara ilgi arttı lakin istenilen düzeyde değiliz”
Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Şimşek, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda bölgedeki çelik binaların hiçbirisinde hasar yahut yıkım görülmediğinin altını çizerek, Japonya ve Tayvan üzere ülkelerde yaşanan şiddetli sarsıntılarda can kaybının çok az olmasının ana sebeplerinden birinin çelik yapılar olduğunu belirtti.
Türkiye’deki endüstriyel binalarda çelik yapıların oranının yüzde 5’lere yükseldiğini lakin konutlarda bu oranın yüzde 1,5 düzeyinde olduğunu aktaran Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Diğer ülkelere baktığımızda ise çelik taşıyıcı sistemle inşa edilen konut oranının ABD ve İngiltere’de yüzde 50, Almanya ve Fransa’da yüzde 30, İran’da ise yüzde 50’nin üzerinde olduğunu görüyoruz. Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar sonrası çelik yapılara ilgi arttı lakin asla istenilen düzeyde değiliz. Yapılaşmaya ve kentsel dönüşüme ayrılan milyarlarca dolarlık kaynağın bir kısmının çelik yapılara ayrılması halinde konutlar çok kısa vakitte hayata geçirilebilir.”
Şimşek, İstanbul ve Türkiye genelinde milyonlarca konutun dönüşüm beklediğini kaydederek, Türkiye’nin yıllık en az 300 bin çelik konut üretebilecek kapasitesinin bulunduğunu kelamlarına ekledi.
“Depreme karşı betona alternatif materyalleri öncelik vermeliyiz”
Helmann Holding Yönetim Kurulu Lideri Selman Özgün de Türkiye’de halihazırda 6 milyon konutun dönüştürülmesi gerektiğini belirterek, bunun 1,5 milyonunun İstanbul’da bulunduğunu, megakentte acil dönüştürülmesi gereken konut sayısının 600 bin civarında olduğunu söyledi.
Depreme karşı dirençli kentler oluşturmak için betona alternatif materyallerin asla ihmal edilmemesi gerektiğinin altını çizen Özgün, “Betonarme yapıların büyük kısmının ömrü en fazla 60 yıl. Bu müddet bittikten sonra konutları yıkıyor ve yine yapıyoruz. Buradan çıkan ve geri dönüştürülemeyen molozlar nedeniyle topraklarımızın ileride moloz çöp döküm alanına dönüşme ihtimali var.” dedi.
Özgün, yüzlerce yıl evvel yapılmış taş ve ahşap binalar hala ayaktayken hiçbir betonarme binanın geleceğe miras kalamayacak olmasının insanları düşündürmesi gerektiğini vurguladı.
Betonun kısa ömürlü olduğunu ve geri dönüştürülemediğini tabir eden Özgün, “Ayrıca zelzelede yol açabileceği hasarlar da daha yıkıcı. Bu nedenle her yıl milyarlarca dolarlık ulusal servetimiz de çöp oluyor. Kelam konusu sebepler nedeniyle betona alternatif eserlere odaklanmalı, çelik, taş ve ahşap yapıları önceliklendirmeliyiz.” açıklamasında bulundu.
