Hilal Öztürk – Eren Koca / Marmara Denizi’nde, Silivri açıklarında evvelki gün yaşanan ve 13 saniye süren 6.2’lik zelzelenin akabinde artçı sarsıntılar devam ediyor. Faylar yalnız artçı sarsıntılar değil, yeni sorular da üretiyor. Bu soruların başında da beklenen “büyük İstanbul depremi” geliyor. Milliyet’e konuşan kimi zelzele uzmanları kesin bir tarih verilemese de beklenen zelzelenin hem fizikî hem de zamansal olarak İstanbul’a yaklaştığını belirtiyor.
‘7’nin üzerinde olmaz’
Gazi Üniversitesi Sarsıntı Araştırma Merkezi Kurucu Lideri Prof. Dr. Süleyman Pampal, beklenen büyük zelzelesi üretecek, Orta Marmara’da yer alan Kumburgaz fayındaki kırılmanın, zelzelesi İstanbul’a hem fizikî hem de vakit olarak daha fazla yaklaştırdığını söyledi: “Bu fay 1766 yılında iki yıkıcı zelzele üretti. Burada 250 yıldır güç birikiyordu. Zelzelelerin yaklaşık 250 yılda bir tekrarlandığı tespitleri var. Buna nazaran 2025 yılında birinci kırılma gerçekleştiğine nazaran, 250 yıl baremini dokuz yıl geçtikten sonra oldu demektir. Artık ikinci kırılmayı bekliyoruz, elbette kesin bir tarih vermek muhtemel değil lakin daha fazla yaklaştığını söylemizde de bir sakınca yok. İkinci kırılmayı bu fayın doğuya olan kısmında bekliyoruz. Bu da beklenen zelzelenin merkeze daha fazla yaklaştığı manasına geliyor. Kesin olarak söz edemem lakin bu kırılmanını 7’nin üzerinde olacağını öngörmüyorum. Beklenen zelzele İstanbul’un Avrupa Yakası’nda, Haliç’ten başlayarak Silivri’ye kadar olan bölgede, Çekmece, Avcılar etrafını risk altına alacak. Bu bölgenin yeri nedeniyle heyelan üretme ihtimali çok yüksek. Bu durum hasarın artmasına neden olabilecektir.”
‘Büyük sarsıntı yok’
Yer Bilimci Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ise İstanbul’da büyük bir sarsıntı beklemediğini tekrarlayarak şunları kaydetti: “İkinci bir kırılma olacak fakat bunun da büyüklüğü tekrar 6.2 büyüklüğünde olabilir. Güç boşalttıkça doğuya gerçek bir gerilim yüklemesine neden olabilir. Bu durumda daha yakın bir vakitte gerçekleşebilir. 23 Nisan’da yaşanan sarsıntı kuzey-güney taraflıydı, ikinci sarsıntının doğu-batı istikametli olmasını bekliyorum. Bu da bilhassa kıyı şeridindeki mevcut taban nedeniyle heyelan ihtimalini artırır ve bu nedenle hasarın bu sarsıntıdan daha büyük olmasına neden olabilir. Büyük İstanbul sarsıntısı diye bir sarsıntı yok. Bu zelzeleyle gerilim boşaldı. Bir kırılma daha olacak lakin düşünüldüğü kadar büyük bir yıkım oluşturabilecek bir sarsıntı olmasını beklemiyorum.”
Farklı görüşler var
Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan ise beklenen zelzelesi “İstanbul depremi” olarak söz etmenin büyük bir kusur olduğunu tabir ederek “Beklenen büyük zelzele Kuzey Marmara sarsıntısıdır. 2045-2065 yıllarında biri Küçükçekmece’de 6.4, oburu Silivri’de 7-7.2 büyüklüğünde, 7 kilometre derinlikle gerçekleşecek” dedi. Ercan, “6..2 büyüklüğündeki zelzele beklenen sarsıntısı ne öne çekti ne de geciktirdi. Fakat beklenen sarsıntının 22’de 1’i kadar güç boşalttı. Yeniden eski kurgu değişmeden motamot sürüyor. Lakin bu mevzuda bilim adamları ikiye bölündü. Yalnızca Türk değil yabancı bilim adamları da ikiye bölündü. Kimisi ‘6.2 bitti diyor’ ki ben ben bu görüşteyim. Bu zelzele oldu ve bitti. ‘Bu zelzeleden sonra sürüklenme formunda büyük zelzele eli kulağında’ diyenler var ki hiçbir ispat yok. Natürel üçüncü bir görüş olarak da ‘İstanbul zelzelesi bitmiştir’ diyen de var. Zelzele müspet bir bilim kolu değil, 13 km derinde bir şeyler oluyor ve bizler fikir yürütüyoruz” sözlerini kullandı.
‘Tek taraflı kırılması şaşırtıcı’
Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, artçı sarsıntılar konusunda da şunları söyledi: “İstanbul’a gerçek kayıyor. Büyükçekmece’nin önüne kadar geldi. Sürünme üzere bir olaya dönüştü. Bu sürünme yaklaşık 20-25 kilometrelik bir yol aldı. Ya bunun altı kırıldı ya da sürükleniyor. Büyükçekmece-Çatalca kırığının olduğu yerde durdu. Bunun Büyükçekmece Gölü’ne atlayıp da İstanbul önüne gerçek ilerleyeceğini düşünmüyorum. Burada kalır, gerginlik düşer beklentisi içerisindeyim. Beni şaşırtan olaylardan bir tanesi zelzele odağından sarsıntı yayılmaya başladığı vakit hem doğuya hem batıya kırması gerekirdi lakin Şarköy’e yanlışsız, batı istikametine kırmadı. Orada sızıntı çok az. Çoklukla doğuya gerçek, İstanbul’a yanlışsız kırdı. Bu biraz şaşırtan olay. Tek taraflı kırılmayla karşılaştık. Benzeri olayı 6 Şubat’ta da görmüştük.”
50 km’lik fay duruyor
İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Ziyadin Çakır, “Kırılması gereken beklenen fayın bir kısmı kırıldı. 10-15 kilometrelik kısmı kırıldı. Geri kalan 50 kilometre duruyor. Kırılma yeri değişmedi. Yeni kritik nokta Kumburgaz açıklarından İstanbul Boğaz açıklarına kadar olan kesim. Oradan Adalar’a da ulaşabilir” dedi.
ABD’Lİ KURUM TAHLİL ETTİ
Hangi ilçe nasıl hissetti?
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS), Silivri açıklarında meydana gelen 6,2’lik sarsıntının tesirlerini ilçe ve mahallelere nazaran tahlil etti. Zelzelenin en şiddetli formda Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde hissedildiği belirtildi. Çorlu’nun Esentepe ve Kazımiye mahallelerinde MMI (hissedilen sarsıntı) 8.1 olarak ölçüldü. Mahalle sakinleri ise zelzelesi olağan hissettiklerini söyledi.
Esentepe Muhtarı Nigar İlgün, “8.1 üzere hissetmedik. Kimseye bir şey olmadı” derken, Kazımiye Muhtarı Yıldız Çelik de “Mahallede çok eski binalarda bile hasar yok” diye konuştu. USGS bilgilerine nazaran İstanbul’da sarsıntının en çok hissedildiği ilçe 6.1 ile Beylikdüzü. Beylikdüzü’nü 6 şiddeti ile Esenyurt ve Büyükçekmece takip ediyor.
