MİTHAT YURDAKUL / Ankara – Çin’deki Bayan Obo alanındaki 800 milyon ton NTE rezervinin akabinde 694 milyon ton rezervle dünyanın en büyük ikinci rezervi Eskişehir Beylikova’da keşfedilirken, cevher alanında yapılan birinci çalışmalar lantan, seryum, neodimyum, praseodimyumun üretilebilir seviyede olduğunu ortaya koydu.
Kamera lensi, lazer
İlk etapta üretimi yapılması planlanan NTE’lerden lantan kamera lensleri, pil elektrotları, seryum petrol rafinerileri için akışkan katalitik çatlama katalizörü, neodimyum mıknatıslar, lazerler, seramik kapasitörler, prasedmiyum ise mıknatıslar, lazerler, karbon ark aydınlatmada kullanılacak. Dünyanın en büyük 5 NTE üreticisinden biri olmayı hedefleyen Türkiye’de Malatya-Kuluncak, Sivas, Burdur, Isparta ve Kayseri’de de yeni NTE rezervleri tespit edildi. Türkiye’nin en büyük NTE alanı olarak bilinen Eskişehir Beylikova alanında pilot ölçekli zenginleştirme tesisi kuruldu. Endüstriyel tesis için ise çalışmalar devam ediyor.
17 ender element var
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Eskişehir’de keşfedilen rezervin işlenmesi için yıllık 570 bin ton NTE saflaştıracak bir sanayi tesisi kurmayı gayesinden bahsetmişti. Bayraktar, NTE rezervlerini işlemek için milletlerarası işbirliklerini değerlendirdiklerini kaydetmişti. NTE’ler, lantanyum, seryum, praseodimyum, neodimyum, prometyum, samaryum, evropiyum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, holmiyum, erbiyum, tulyum, iterbiyum, lütesyum ile benzeri kimyasal özelliklere sahip skandiyum ve itriyum elementlerinden oluşuyor. NTE’lerin kullanım alanları ortasında bütün dijital eserlerin ekranları, cep telefonları, bilgisayarların sabit diskleri, dizüstü bilgisayarlar, televizyon ekranları, bataryalar, kamera lensleri, X-ray makineleri, hibrit araçlar, uçak motorları, füze denetim sistemleri, lazerler, seramik ve cam üretimi ve elektronik devreler, güç tasarruflu kompakt floresan lambalar, LED’ler, fiber optik kablolar yer alıyor.
Stratejik madenler
Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’nın Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporu, Türkiye’nin kritik ve stratejik madenlerinin belirlenmesi maksadıyla hazırlandı. 26 stratejik madenin belirlendiği raporda, bunlardan 10’unun (kobalt, krom, molibden, nikel, niyobyum, titanyum, alüminyum, çinko, demir ve manganezin) hem stratejik hem de kritik olduğu kaydedildi. Başka 16 stratejik maden ise hafniyum, iterbiyum, itriyum, lantan neodimyum, uranyum, renyum, rutenyum, seryum, tantalyum, tungsten, vanadyum, zirkonyum, magnezyum, silisyum ve karbon olarak sıralandı. Rapora nazaran, ölçü bazında alüminyum, demir ve titanyum birinci üç stratejik maden olarak dikkati çekerken, ölçü ölçeğinde muhtaçlıklar görece az olsa bile ender toprak elementleri, niyobyum hayli az sayıda üretici tarafından sağlanıyor.
