DEPREM RİSKİ AZALDI

‘İhtimali azalttı’

■ Gazi Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal: Kırılan fay Orta Marmara’da yer alan Kumburgaz fayı. Beklenen sarsıntısı üretecek fay kırıldı. Birebir fay 1766 yılında iki yıkıcı zelzele üretti. Burada 250 yıldır güç birikiyordu. Kırılacak diye bekliyorduk, bir kısmı kırıldı. Daha büyük bir sarsıntı olma ihtimalini azalttı. Fay küçüldüğüne nazaran 7’nin altında zelzele olabilir. En az 15 kilometrelik alanın kırıldığı anlaşılıyor.

‘Enerji boşalıyor’

Artçılarla bir arada önemli bir güç boşaltımı kelam konusu. Bundan sonra bu fayın doğuya olan kısmı kırılacaktır. Batısı kırıldı. 7’nin üzerinde bir sarsıntı olmasını ben beklemem lakin net bir şey söylemek de kolay değil. Şu anki fayın hali beklenen büyük İstanbul Depremi’nin büyüklüğü artırmaz.

Depremin yüzeye yakın olursa daha yıkıcı olur. Bizim depremlerimizin derinliği genelde 8-10 kilometre. İnce kabuk yapımızla ilgilidir. 6.2’lik sarsıntının hissedilen şiddeti semte, mahalleye nazaran, tabana ve yapıya nazaran değişir.

‘Böyle kırılması iyi’

■ DEÜ Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir: Ülkemiz için orta büyüklükte bir sarsıntı. Büyük bir sarsıntı değil lakin geniş bir alanda hissedildi. Bu da sığ odaklı bir sarsıntı olmasından kaynaklı. Bu sarsıntı büyük İstanbul sarsıntısı değil, o fayın üzerindeki bir zelzele. Küçük ölçekli bir fay kırıldı. Onun da bir kısmı kırıldı. Fay şayet kesim modül bu usul zelzelelerle kırılırsa büyük İstanbul sarsıntısının oluşma mümkünlüğü, imkanı azalır. Zira kırılacak fay kalmaz. Gelecekte de fayın bu büyüklükteki sarsıntılarla kırılması güzel olur. Artçı zelzeleler bir çizgi boyunca ilerliyor. Faydaki manilerin hepsi kırılıncaya kadar artçı zelzeleler devam eder.

‘Risk yok’

■ Jeoloji Profesörü Şener Üşümezsoy, 6.2 büyüklüğündeki sarsıntıda kırılan fayın, 1894 İstanbul Depremi’nde kırılmayan fay olduğunu belirtti. İstanbul’da büyük bir sarsıntı beklemediğini söyleyen Üşümezsoy, gerilimin boşaldığını kelamlarına ekledi. Üşümezsoy, “Bu fay kırılmayan bölgedeki fay çizgisiydi. Diğer bir zelzele riski yok. Bu oldu ve bitti diyebiliriz” dedi.

Enerji harcanıyor

■ Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş: Bölgedeki fay İngilizce’de creeping denen, Türkçe’de de sürüklenme olarak isimlendirilen hareketlerle gücünü yavaşça harcadı. Bölgede bundan daha büyük bir sarsıntı beklemiyoruz.

TEHLİKE HÂLÂ SÜRÜYOR

‘Stresi artırıyor’

■ Zelzele Bilimci Prof. Dr. Naci Görür: İstanbul’da Marmara Denizi’nde, Kumburgaz fayı üzerinde çok zelzele oluyor. Bunlar Marmara’da beklediğimiz büyük sarsıntı değil. Bunlar bu fayın biriktirdiği gerilimi artırıyor. Yani kırılmaya zorluyor. Burada asıl sarsıntı daha büyük ve 7’nin üzerinde olacak.

30’da biri

■ Jeoloji Profesörü Celal Şengör: Büyük İstanbul sarsıntısı geliyor. Bu kaçınılmaz. Mümkün 7 büyüklüğündeki bir zelzele, bugünkü zelzelenin 30 adedine karşılık geliyor. İstanbul, zelzelesi 4 şiddetinde hissetti. Büyükçekmece ve Silivri 5 şiddetinde hissetti. 130 kilometrenin tek seferde kırılma ihtimali çok yüksek. O, büyük İstanbul sarsıntısı. Bu olduğu takdirde üreteceği büyüklük 7.2.

İki segment kaldı

■ Jeoloji Mühendisleri Odası Genel Başkanı Hüseyin Alan: Bu yarar üç segment bulunuyor ve bu üç segmentin tıpkı anda kırılması mümkünlüğü uzun müddettir tartışılan bir bahis olmuştur. Bu son zelzeleyle birlikte, sırf bir segment kırıldı. Hasebiyle beklenen şiddet düzeyinin altında bir sarsıntı meydana geldi. Lakin bu durum, İstanbul’da büyük bir sarsıntının riski olmadığı manasına gelmiyor. Bu zelzele, İstanbul için beklenen büyük zelzele tartışmalarına ‘kısmen’ karşılık verebilir, fakat bu bir son değil. Başka iki segmentte ağır bir güç birikti. Şayet iki fay birebir anda kırılırsa, bu durumda 7 büyüklüğünde ya da daha büyük bir zelzele meydana gelebilir.

‘Hafife almamalıyız’

■ Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, birebir yerde en son 26 Eylül 2019’da 5.8 büyüklüğünde bir zelzelenin meydana geldiğini belirtti. Aykan, beklenen büyük Marmara sarsıntısının de Orta Marmara segmenti üzerinde yaşanacağını söyledi. Bu fay üzerinde 7’nin üzeri, azamî 7.6 büyüklüğünde bir zelzele olabileceğini belirten Aykan, “Orta Marmara segmentinde meydana gelen 6.2 büyüklüğünde zelzele beklediğimiz büyük Marmara zelzelesi değil. 6.2 büyüklükten sonra ne kadar vakit sonra büyük bir zelzele gelir bunu katiyen bilemiyoruz. Bu sarsıntısı hafife almamamız gerekiyor” diye konuştu.

‘Daha büyük olabilir’

■ Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz: Bu zelzele artçılarla sönümlenebilir lakin bu zelzelenin gerisinden daha büyük bir zelzelenin gelmeyeceğini söyleyemeyiz. Güç boşaltmıştır fakat bu beklediğimiz 7’nin üzerindeki sarsıntısı çok etkileyebilecek bir zelzele değil. Marmara bir zelzeleye hamiledir. Bu da o manada uyarıcı olabilir.

‘Beklenen değil’

■ Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan: Marmara’da en az iki sarsıntı olacak, Kuzey Marmara’da. Bunlardan biri İstanbul kolu önünde, 6,4 ile 6,7 ortasında bir sarsıntı bekliyorduk, Silivri önünde de 7.2’lik bir zelzele bekliyorduk. Bugünkü sarsıntı Silivri önünde oldu. İleride beklenen büyük zelzele bu değil. Tekrar birebir pozisyonda 7,2 büyüklüğünde zelzele bekleniyor. Bu oradaki gerginliğin birikmekte olduğunu gösteren değerli orta büyük sarsıntılardan biri.